Begeleiding tijdens zwangerschap en bevalling

Zwangerschap en bevallen;
hoe is het nu met je bekkenbodem?

Bekken en de bekkenbodem

Het bekken bestaat uit twee bekkenhelften met daartussen het heiligbeen met het stuitje die samen een soort ring vormen. Er zijn drie gewrichten die deze botstukken met elkaar verbinden: twee aan de achterzijde (de SI-gewrichten) en één aan de voorzijde van het bekken (de symfyse).

De onderzijde van het bekken wordt afgesloten door de bekkenbodemspieren, kortweg “de bekkenbodem” genoemd.

In het bekken liggen de bekkenorganen: blaas, baarmoeder en endeldarm. Ze worden enerzijds op hun plaats gehouden door banden die vastzitten aan het bekken. Anderzijds ondersteunt de bekkenbodem de bekkenorganen en het bekken.

De bekkenbodem moet kunnen aanspannen om urine, ontlasting en windjes te kunnen ophouden, en ontspannen om te kunnen plassen en ontlasten. Bovendien speelt de bekkenbodem een rol bij vrijen en de bevalling.

Zwangerschap

Tijdens de zwangerschap neemt de druk op de bekkenbodem toe door de groei van de baarmoeder en het gewicht van de baby. Later in de zwangerschap gaat de baby steeds meer druk uitoefenen op de blaas, waardoor je meer aandrang kunt krijgen om te plassen en vaker naar het toilet moet. Onder invloed van het zwangerschapshormoon neemt de elasticiteit van zowel de bekkenbodem als de banden rondom het bekken toe. Dit is nodig om tijdens de bevalling ruimte te maken voor de baby. Dit maakt het echter lastiger om je bekkenbodemspieren krachtig aan te spannen. Vooral tijdens lichamelijke inspanning zoals tillen en bukken, maar ook bij niezen, hoesten en lachen kan dit urineverlies tot gevolg hebben (stress-urine incontinentie). Daarnaast neemt de beweeglijkheid van de bekkenring tijdens de zwangerschap toe. Dit kan klachten veroorzaken als pijn en moeite met lang staan, lopen en zitten.

Bevalling

Tijdens de persfase van de bevalling komt de bekkenbodem flink op rek te staan. Dit oprekken van de bekkenbodemspieren kun je zien als een fl inke sportblessure, zoals bijvoorbeeld bij een enkelverstuiking: je ‘verzwikt’ eigenlijk het bekken en overrekt de bekkenbodemspieren. Direct na de bevalling voelt de bekkenbodem anders aan. Het is soms lastig te voelen wanneer je moet plassen of ontlasten. Misschien kun je je urine en ontlasting nog niet goed ophouden of heb je last van een zwaar, drukkend gevoel in het vaginale gebied. Net als bij een sportblessure komt dit met gedoseerde rust en geleidelijke opbouw van oefeningen en activiteit weer goed. Het lichaam heeft immers een ongelofelijk herstelvermogen.

Wanneer heb je meer kans op bekken en bekkenbodemklachten na de bevalling?

Je hebt meer kans als:
• je lage rugklachten of bekkenklachten hebt gehad vóór en tijdens de zwangerschap
• je urineverlies of verzakkingsklachten hebt gehad voor of tijdens de zwangerschap
• je een (sub) totaal ruptuur hebt opgelopen (vraag na bij je verloskundige, gynaecoloog of huisarts)
• je een vacuüm-, of tang verlossing hebt gehad
• je langer dan 1 uur geperst hebt
• de baby bij de geboorte zwaarder was dan 4000 gram.

Ook wanneer je zwangerschap en bevalling probleemloos zijn verlopen is het zinvol stil te staan bij de bovengenoemde risico’s. Loop je meer risico, dan is het zeker van belang dat je je bekkenbodem in goede conditie brengt en houdt, net als je algehele conditie.

Conditie van de bekkenbodem

Een goede algehele conditie is belangrijk tijdens de zwangerschap. Hoe fi tter je bent, des te kleiner de kans op klachten tijdens de zwangerschap en des te vlotter het herstel na de bevalling. De bekkenbodem speelt tijdens de zwangerschap en bevalling een bijzondere rol. Het is daarom zeker zinvol om deze spieren regelmatig te trainen door middel van bekkenbodemoefeningen. Je houdt de spieren in conditie en verkleint daarmee de kans op klachten in het bekken en bekkenbodemgebied. Op deze manier zorg je voor een vlot herstel na de bevalling. Door na de bevalling regelmatig bekkenbodemoefeningen te blijven doen, verklein je de kans op klachten in de toekomst. In de menopauze neemt de kwaliteit van het steunweefsel in het lichaam in het algemeen af. Een conditioneel sterke, goed getrainde bekkenbodem verkleint ook in deze levensfase het risico op het ontstaan van klachten als urine incontinentie en verzakkingen.